Canones praeliminares (cc. 1012-1018)

Can . 1(CIC 1012) - * 1. Christus Dominus ad sacramenti dignitatem evexit ipsum contractum matrimonialem inter baptizatos.

* 2. Quare inter baptizatos nequit matrimonialis contractus validus consistere, quin sit eo ipso sacramentum.

Can. 2 (CIC 1013) - * 1. Matrimonium est intima totius vitae coniunctio inter virum et mulierem, quae, indole sua naturali, ad prolis procreationem et educationem ordinatur.

* 2. Essentiales matrimonii proprietates sunt unitas ac indis-solubilitas, quae in matrimonio christiano peculiarem obtinent firmitatem ratione sacramenti.

Can. 3 (CIC 1014) – Matrimonium gaudet favore iuris;quare in dubio standum est pro valore matrimonii, donec contrarium probetur, salvo praescripto can. 103 (CIC 1127).

Can. 4 (CIC 1015) _ *1. Matrimonium quodibet validum dicitur (etiam) legitimum.

* 2. Matrimonium baptizatorum validum dicitur ratum, si nondum consummatione completum est; ratum et consummatum si coniuges inter se (humano modo) posuerunt coniugalem actum per se aptum ad prolis generationem, ad quem natura sua ordinatur matrimonium, et quo coniuges flunt una caro.

* 3. Matrimonium quodvis invalidum dicitur putativum, si in bona fide ab una saltem parte celebratum fuerit, donec utraque pars de eiusdem nullitate certa evadat.

Can. 5 (CIC 1016) – Matrimonium, utpote humanae consortionis principium et fundamentum, civilem quoque societatem spectat; sed cum matrimonium unter baptizatos initum adnumeretur inter novae legis sacramenta, disciplina eius et cura, quod ad integritatem sanctitatemque attinet, a Christo Ecclesiae commissae sunt. Matrimonium baptizatorum, etsi una tantum pars sit baptieata, regitur iure non solum divino, sed etiam canonico, salva competentia civilis potestatis circa mere civiles eiusdem matrimonii effectus.

Can. 6 (CIC 1017) - * 1. Matrimonii promissio sive unilateralis sive bilateralis seu sponsalitia reguntur iure particulari, quod a competenti Conferentia Episcopali, habita ratione consuetudinum et legume civilium, si quae sint, statutum fuerit.

* 2. Ex matrimonii promissione non datur actio ad petendam matrimonii celebrationem; datur tamen ad reparationem damnorum, si qua habeantur.

Can. 7 (CIC 1018) – Pastores animarum officii sui conscientia tenentur, ut munus impertiendi catecheticam instructionem de matrimonii sacramento adimpleant, secundum normas a competenti auctoritate ecclesiastica tradendas.


CAPUT I. De iis quae matrimonii celebrationi praemitti debent (cc. 1019-1034)

Can. 8 (CIC 1019) - * 1. Pastorum animarum officium est pro temporum locorumque necessitatibus omnia pericula a matrimonio valide ac licite celebrando remedies opportunis arcere, ideoque antequam matrimonium celebretur constare debet nihil eius validate ac licitae celebrationi obsistere.

* 2. In periculo mortis vel casu urgentis celebrationis si aliae probationes haberi nequeant, sufficit ,nisi contratria adsint indicia, affimatio contrahentium sincera et, si casus ferat, etiam iurata, se baptizatos fuisse et nullo detineri impedimento.

Can. 9 (CIC 1020) – Conferentiae Episcoporum statuant normas peculiars quod attinet ad investigationes faciendas examine sponsorum, publicationibus matrimonialibus aliisve mediis opportunis, quibus diligenter observatis, parochus procedure posit ad matrimonio assistendum.

Can. 10 (CIC 1021) – Catholici qui sacramentum Confirmationis nondum receperunt, illud, antequam ad matrimonium admittantur, recipient, si id possint sine gravi incommodo.

Can. 11 (CIC 1027) – Omnes fideles obligatione tenentur impedimenta, si qua norint, parocho aut loci Ordinario, ante matrimonii celebrationem, revelandi.

Can. 12 (CIC 1028) - * 1. Loci Ordinarius proprius pro suo prudenti iudicio potest ex legitima causa a publicationibus etiam in aliena dioecesi faciendis dispensare.

* 2. Si plures sint Ordinarii proprii, illius est dispensare in cuius dioecesi matrimonium celebratur; quod si matrimonium extra proprias ineatur dioeceses, cuiuslibet Ordinarii proprii.

Can. 13 (CIC 1029) – Si alius quam parochus, cuius est assistere matrimonio, investigationes peregerit, de harum exitu quamprimum per authenticum documentum certiorem illum reddat.

Can. 14 (CIC 1032) –Matrimonio vagorum parochus, excepto casu necessitates, ne assistat, nisi, re ad loci Ordinarium delata, licentiam assistendi obtinuerii.

Can. 15 (CIC 1033) - * 1. Parochus sponsos, secundum diversarum personarum conditionem, doceat sanctitatem matrimonii, mutuas coniugum obligationes et obligationes parentum erga prolem.

* 2. Parochus curet de paranda celebratione matrimonii, ita ut dignitas sacramentalis eluceat et coniuges ac ceteri adstantes actuose participent ritum sacrum.

Can. 16 (CIC 1034) – Parochus graviter filiosfamilias minores hortetur ne nuptias ineant, insciis aut rationabiliter invitis parentibus; quod si abnuerint, eorum matrimonio ne assistat, nisi consulto prius loci Ordinario.


Caput II. De impedimentis in genere (cc. 1035-1059)

Can. 17 (CIC 1035) – Omnes possunt matrimonium contrahere qui iure non prohibentur.

Can. 18 (CIC 1036) - * 1. Impedimentum prohibens secumfert grave vetitum contrahendi matrimonium ; quod tamen irritum non redditur, si, non obstante hoc impedimento, contrahatur.

* 2. Impedimentum dirimens et prohibit matrimonium contrahendum, et impedit quominus valide contrahatur..

* 3. Impedimentum quamvis ex alterutra parte tantum se habeat, matrimonium tamen reddit aut illicitum aut invalidum.

Can. 19 (CIC 1037) – publicum censetur impedimentum quod publico ex facto oritur vel quod alio modo probari in foro externo potest; secus est occultum.
(N.B.: Formula huius canonis denuo revidenda est).

Can. 20 (CIC 1038) - * 1. Supremae tantum auctoritatis ecclessiasticae est authentice declarare quandonam ius divinum matrimonium prohibeat vel dirimat.

* 2. Eidem supremae auctoritati privative ius est alia impedimenta matrimonium prohibentia vel dirmentia pro baptizatis constituendi, salvo praescripto § 3. .

* 3. conferentiae Episcoporum, attentis peculiaribus adiunctis, impedimenta particularia sive prohibentia sive dirimentia constituere possunt.

Can. 21 (novus) – Impedimentis iuris merte ecclesiastici tenentur tantum illi qui sunt in Ecclesia catholica baptizati vel in eam recepti nec actu formali aut notorie ab ea defecerunt.

Can. 22 (novus) – Sola suprema Auctoritas Ecclesiae potest impedimenta iuris ecclesiastici abrogare aut illis derogare salvo iure Conferentiae Episcopalis abrogandi impedimenta ab ea instituta vel illis derogandi.

Can. 23 (CIC 1039) - * 1. Ordinarii locorum in suo territorio commorantibus et suis subdits etiam extra fines sui territorii, vetare possunt matrimonium in casu peculiari, sed ad tempus tantum gravi de causa eaque perdurante.

* 2. Vetito clausulam dirimentem una Suprema Auctoritas Ecclesiastica addere potest.

Can. 24 (CIC 1040) - * 1. Ordinarii locorum proprios subditos ubique commorantes et omnes in proprio territorio actu degentes ab omnibus impedimentis iuris ecclesiastici dispensare possunt, exceptis iis, quorum dispensatio Sedi Apostolicae reservatur.

* 2. Impedimenta Sedi Apostolicae reservata sunt:

1) Impedimentum aetatis, quoties aetatis defectus annum excedat;
2) Impedimentum ortukm ex diaconatu vel presbyteratu vel ex sollemni professione religiosa;
3) Impedimentum criminis de quo in can. 1075, * * 2,3;
4) Impedimentum consanguinitatis in linea recta et in linea collaterali usque ad secundum gradum mixtum cum primo;
5) Impedimentum ortum ex affinitate in linea recta.

Can. 25. (CIC 1041) – Consuetudo novum impedimentum inducens aut impedimentis existentibus contraria reprobatur.

Can. 26 (CIC 1043) – Urgente mortis periculo, locorum Ordinarii, ad consulendum conscientias et, si casus ferat, legitmationi prolis, possunt tum super forma in matrimonii celebratione servanda, tum super omnibus et singulis impediments iuris ecclesiatici sive publicis sive occultis2,dispensare proprios subditos ubique commorantes et omnes in proprio territoro actu degentes, remoto scandalo.

Can. 27 (CIC 1044) - * 1. In eisdem rerum adiunctis de quibus in can. 26 (CIC 1043) et solum pro casibus in quibus nec loci quidem Ordinarius adiri possit, eadem dispensandi facultate pollet tum parochus, tum minister sacer rite delegates, tum sacerdos qui matrimonio, ad normam can. 76 (CIC 1098), § 3, assistit, tum confessarius, si agatur de casu occulto, pro foro interno in actu sacramentalis confessionis tantum.

* 2. In casu de quo in * 1, loci Ordinarius censetur adiri non posse, si tantum per telegraphum vel telephonum ad eum possit recurri.

Can. 28 (CIC 1045) - * 1. Possunt Ordinarii locorum sub clausulis in fine can. (CIC 1043) statutis, dispensationem concedere super omnibus impedimentis de quibus in citato can. 26 (CIC 1043), quoties impedimentum detegatur vel, quamvis antea cognitum tunc solum ad notitiam Ordinarii aut parochi deferatur cum iam omnia sunt parata ad nuptias, nec matrimonium , sine probatbili gravis mail periculo, differri possit usque dum a Sancta Sede dispensatio obtineatur.

N.B.: - Si Superior Instantia, pro can. 26 (CIC 1043), concedat facultatem dispensandi, urgente mortis periculo, etiam ab impedimento proveniente ex sacro presbyteratus ordine, tune redactio huius primae paragraphi canonis 28 (CIC 1045) denuo corrigenda erit quia, ad mentem Consultorum, in can. 28 (CIC 1045) impedimentum ex sacro presbyteratus ordine proveniens excludendum erit a facultate Ordinariis concessa.

* 2. Haec facultas valet etiam ad convalidationem matrimonii iam contracti, si idem periculum sit in mora nec tempus suppetat recurrendi ad Sedem Apostolicam vel, quod attinet ad impedimenta a quibus dispensare valet, ad Ordinarium.

* 3. In iisdem rerum adiunctis, eadem facultate gaudent omnes de quibus in can. 27 (CIC 1044), * 1,sub eiusdem canonis clausulis,sed solum si casus natura sua vel tantum facto sit occultus et ne loci quidem Ordinarius adiri ad normam can. 27 possit, vel nonnisi cum periculo violationis secreti; quoad confessarium servandum est praescriptum can. 27 (CIC 1044).

Can. 29 (CIC 1046) – Parochus aut sacerdos de quo in can. 27 (CIC 1044), de concessa dispensatione pro foro externo Ordinarium loci statim certiorem faciat; eaque adnotectur in libro matrimoniorum.

Can. 30 (CIC 1047) - Nisi aliud ferat S. Paenitentiariae rescriptum, dispensatio in foro interno non sacramentali concessa super impedimento occulto, adnotetur in libro diligenter in secreto Curiae archivo de quo in can. 379 asservando, nec alia dispensatio pro foro externo est necessaria, etsi postea occultum impedimentum publicum evaserit; sed est necessaria, si dispensatio concesssa fuerat tantum in foro interno sacramentali.

Can. 31 (CIC 1055) – Dispensationes super publicis vel notis impedimentis Ordinario oratorum commissas, exsequitur Ordinarius qui litteras testimoniales dedit vel preces transmisit ad Sedem Apostolicam, etiamsi sponsi iam in aliam dioecesim discesserint non amplius reversuri, monito tamen Ordinario loci in quo matrimonium contracturt sunt.


Caput III. De impedimentis prohibentibus (1058 – 1066)

Can. 32 (CIC 1058) – Votum publicum temporaneae castitatis perfectae, dum obligat, matrimonium prohibeit.

Can. 33 (CIC 1059) – Qui lege civili prohibentur nuptias inter se inire ob cognationem legalem ex adoptione ortam (vel ob tutelam), vi iuris canonici matrimonium inter se contrahere prohibentur.

Can. 34 (CIC 1060) – Matrimonium inter duas personas baptizatas, quarum altera sit catholica, altera vero non catholica, cum natura sua plenae spirituali coniugum communioni obstet, sine praevia Ordinarii loci dispensatione, prohibitum est.

Can. 35 (CIC 1061) - * 1. Ab hoc impedimento mixtae religionis Ordinarius loci, pro temporum, locorum personarumque rationibus et adiunctis, dispensationem concedere potest dummodo iusta causa habeatur.

* 2. Ad impetrandam dispensationem, pars catholica decelaret se paratam esse pericula a fide deficiendi removere. Eadem insuper gravi obligatione tenetur promissionem sinceram praestandi, se omnia pro viribus facturam esse, ut universa proles in Ecclesia catholica baptizetur et educetur.

* 3. De his promissionibus a parte catholica faciendis, pars non catholica tempestive certior fiat, adeo ut constet ipsam vere consciam esse promissionis et obligationis partis catholicae.

Can. 36 (CIC 1062) – Conferentiae Episcoporum est, secundum propriam territorii competentiam, statuere modum quo hae declarations et promissiones, quae semper requiruntur, faciendae sint, sive ore tantum, sive etiam scriptis, sive coram testibus; tum rationem definire qua de ipsis et in foro externo constet et pars acatholica certior reddatur; itemque edicere quae alia sint, pro opportunitate postulanda.

Can. 37 (CIC 1063) – Ordinarii locorum aliique animarum pastores curent, ne coniugi catholico et filis, e matrimonio mixto natis, auxilium spirituale desit ad eorum officia consicentiae adimplenda, atque coniuges adiuvent ad vitae coniugalis et familiaris fovendam unitatem. Qua de re, optandum est, ut iidem pastores relationes insituant cum ministris aliarum communitatum religiosarum, easque sincera probitate et sapienti fiducoia conforment.

Can. 38 (CIC 1064) – Conferentiae Episcopales Apostolicam Sedem certiorem reddant de iis quae circa matrimonia mixta ad norman cann. 36 (CIC 1062), 77(CIC 1099) * 3, 79 (CIC 1103) § 3 pro sua competentia decreverint.

Can. 39 (CIC 1065) – Matrimonio eius, qui notorie aut catholicam fidem abiecit, etsi ad communitatem acatholicam non transierit, aut societati ab Ecclesia prohibitae (reprobatae) adscriptus est, parochus ne assista, nisi Ordinarius loci, servatis normis de quibus in can. 35 (CIC 1061), ad singulos casus (convenienter)aptatis, licentiam dederit.


Caput IV. De impedementis dirimentibus (cc. 1067 – 1080)

Can. 40 (CIC 1067) - * 1. Vir ante decimum sextum aetatis annum completum, mulier ante decimum quartum item completum, matrimonium validum inire non possunt, firmo praescripto can. 20 (CIC 1038) * 3.

* 2. Licet matrimonium post praedictam aetatem contractum validum sit, curent tamen animarum pastores ab eo avertere iuvenes ante aetatem, qua, secundum regionis receptos mores, matrimonium iniri solet.

Can. 41 (CIC 1068) - * 1. Impotentia coundi antecedens et perpetua, sive ex parte viri sive ex parte mulieris, sive absoluta sive relativa, matrimonium ipso iure naturae (ex ipsa natura matrimonii) 3 dirimit.

* 2. Si impedimentum impotentiae dubium sit, sive dubio iuris sive dubio facti, matrimonium non est impediendum, nec, stante dubio, nullum declarandum.

* 3. Sterilitas matrimonium nec prohibit nec dirimt, firmo praescripto can. 58.

Can. 42 (CIC 1069) - v 1. Invalide matrimonium attentat qui vinculo tenetur prioris matrimonii, quamquam non consummati, salvo privilegio fidei.

* 2. Quamvis prius matrimonium sit irritum aut solutum qualibet ex causa, non ideo licet aliud contrahere, antequam de prioris nullitate aut solutione legitime et certo constiterit.

Can. 43 (CIC 1070) - * 1. Matrimonium inter duas personas, quarum altera sit baptizata in Ecclesia catholica vel in eandem recepta (nec actu formali aut notorie ab ea defecit) et altera non baptizata (vel: quarum altera sit catholica et altera non baptizata), initum sine praevia Ordinarii loci dispensatione, est invalidum 4,

* 2. Si pars tempore contracti matrimonii tamquam baptizata communiter habebatur aut eius baptismus erat dubius, praesumenda est, ad normam can. 3 (CIC 1014), validitas matrimonii, donec certo probetur alteram partem baptizatam esse, alteam vero non baptizatam.

Can. 44 (CIC 1071) – quae in cann. 35-38 (CIC 1061-1064)praescripta sunt applicari quoque debent matrimoniis, quibus obstat impedimentum disparitatis cultus.

Can. 45 (CIC 1072) - * 1. Invalide matrimonium attendant clerici in sacro presbyteratus et diaconatus ordine constituti.

* 2. Etiam diaconi coniugati, de quibus in can. X, ad novum matrimonium contrahendum inhabiles sunt.

Can. 46 (CIC 1073) – Invalide matrimonium attentant qui votum publicum perpetuum castiatis emiserintt.

Can. 47 (CIC 1074) – Inter virum et mulierem abductam vel saltem retnetam intuitu matrimonii cum eo contrahendi, quamdiu sub illo influxu subiectionis ipsa permaneat, nullum matrimonium consistere potest,nisi postea mulier, deliberata voluntate ac sponte, matrimonium eligat.

Can. 48 (CIC 1075) – Qui intuitu matrimonii cum certa persona ineundil huius coniugi vel coniugi proprio mortem intulerit, invalide hoc matrimonium attentat.

Can. 49 (CIC 1076) - * 1. In linea recta consanguinitatis matrimonium irritum est inter omnes ascendentes et descendentes tum legitimos tum naturals.

* 2. In linea collaterali irritum est usque ad secundum gradum inclusive.

* 3. Impedimentum consanguinitatis non multiplicatur.

* 4. Numquam matrimonium permittatur, si quod subsit dubium num partes sint consanguineae in aliquo gradu lineae rectae aut in primo gradu lineae collateralis.

Can. 50 (CIC 1077) - * 1. affinitas in linea recta dirimit matrimonium in quolibet gradu; in linea collaterali usque ad primum gradum.

* 2. Afinitatis impedimentum non multiplicatur.

Can. 51 (CIC 1078) - * 1. Impedimentum publicae honestatis oritur ex matrimonio invalido, post instauratam vitam communem et ex notorio vel publico concubinatu; et nuptias dirmit in primo gradu lineae rectae inter virum et consanguineas mulieris, ac vice versa.

* 2. Matrimonium invalidum comprehendit etiam matrimonium civiliter contractum, quod est propter defectum formae canonicae invalidum.

Can. 52 (CIC 1080) – Qui lege civili inhabiles ad nuptias inter se ineundas habentur ob cognationem legalem ex adoptione ortam, nequeunt vi iuris canonici matrimonium inter se valide contrahere.


Caput V. De consensus matrimoniali (cc. 1081-1093)

Can. 53 (CIC 1081) - * 1. Matrimonium facit partium consensus inter personas iure habiles legitime manifestatus; qui nulla humana potestate suppleri valet.

* 2. Consensus matrimonialis est actus voluntatis quo vtr et mulier foedere inter sc constiaunt consortium vitae coniugalis, perpetuum et exclusivum, indole sua naturali ad prolem generandam et educandam ordinatum.

Can. 54 (novus) – Sunt incapaces matrimonii contrahendi:
1) qui mentis morbo aut gravi perturbatione (animi)5 afficiuntur ita ut matrimonialem consensum, utpote rationis usu carentes elicere nequeant;
2) qui laborant gravi defectu discretionis iudicii circa iura et officia matrimonialia mutuo tradenda et acceptanda.

Can. 55 (novus) – Sunt invapaces matrimonii contrahendi qui ob gravem anomaliam psychosexualem obigationes matrimonii essentiales assumere nequeunt.

Can. 56 (CIC 1082) - * 1. Ut consensus matrimonialis haberi possit, necesse est ut contrahentes saltem non ignorent matrimonium esse consortium permanens inter virum et mulierem ordinatum ad prolem, cooperatione aliqua corporali, procreandam.

* 2. Haec ignorantia post pubertatem non praesumitur.

Can. 57 (CIC 1083) - * 1. Error in persona invalidum reddit matrimonium.

* 2. Error in qualitate personae, etsi det causam contractui, matrimonium non dirimit nisi redundet in errorem personae.

Can. 58 (novus) – Qui matrimonium irit deceptus dolo, ad obtinendum consensum partato, circa aliquam alterius partis qualitatem, quae nati est
ad consortium vitae coniugalis graviter perturbandum invalide contrahit.

Can. 59 (CIC 1084) – Error circa matrimonii unitatem vel indisslubilitatem, dummodo non afficiat voluntatem, non vitiate consensum matrimonialem.

Can. 60 (CIC 1085) – Scientia aut opinio nullitatis matrimonii consensum-matrimonialem non neccessario excludit.

Can. 61 (CIC 1086) - * 1. Internus animi consensus semper praesumitur conformis verbis vel signis in celebrando matrimonio adhibitis.

* 2. At si alterutra vel utraque pars positivo voluntatis actu excludat matrimonium ipsum aut ius ad vitae communionem, aut ius ad coniugalem actum,
vel essentialem aliquam matrimonii proprietatem, invalide contrahit.

Can 62 (CIC 1087) – Invalidum est marimonium initum ob vim vel metum gravem ab extrinseco et iniuste, etiam inconsulte incussum, a quo ut quis se l
iberet, eligere cogatur matrimonium.

Can. 63 (CIC 1088) - * 1. Ad matrimonium valide contrahendum necesse est ut contrahentes sint praesentes una simul sive per se ipsi sive per
procuratorem.

* 2. Sponsi consensum matrimonialem verbis exprimant; si vero loqui non possint signis aequipollentibus.

Can. 64 (CIC 1089) - * 1. Ad matrimonium per procuratorem valide ineundum requiritur:
1) ut adsit mandatum speciale ad contrahendum cum certa persona ;
2) ut procurator ab ipso mandante designetur et munere suo per se ipse fungatur.

* 2. Ut mandatum valeat, illud subscribi debet a mandante et
vel a parocho aut Ordinario loci in quo mandatum fit,
vel a sacerdote ab alterutro delegato,
vel a duobus saltem testibus.

* 3. Si mandans scribere nesciat vel nequeat id in ipso mandato adnotetur et alius testis addatur qui scripturam ipse quoque sbusignet; secus mandatum
irritum est,

* 4. Si, antequam procurator nomine mandantis contraxerit hic mandatum revocaverit aut in amentiam inciderit, invalidum est matrimonium, licet sive
procurator sive alia pars contrahens haec ignoraverit.

Can. 65 (CIC 1090) – Matrimonio per procuratorem contrahendo parchus ne assistat nisi adsit iusta causa et de authenticitate mandati dubitari nullo
modo liceat, habita, si tempus suppetat, Ordinarii licentia.

Can.66 (CIC 1091) – Matrimonium per interpretem contrahi potest; cui parochus ne assistat nisi de interpretis fide sibi constet.

Can 67 (CIC 1092) - * 1. Matrimonium sub conditione de futuro valide contrahi nequit.

* 2. matrimonium sub conditione de praeterito vel de praesenti initum erit validum vel non , prout id quod conditioni subset, exsistit vel non.

* 3. Conditio autem de qua in § 2. licite apponi nequit, nisi cum licentia Ordinarii loci scripto data.

Can. 68 (CIC 1093) – Etsi matrimonium invalide ratione impedimenti vel defectus formae initum fuerit, consensus praestitus praesumitur perseverare, donec de eig revocatione constiterit.



CAPUT VI. De forma celebrationis matrimonii(cc. 1094-1103)

Can. 69 (CIC 1094) - * 1. Ea tantum matrimonia valida sunt quae contrahuntur assistente parocho vel loci Ordinario vel persona ad alterutro delegata coram duobus textibus, secundum tamen regulas expressas in canonibus qui sequuntur, et salvis exceptionibus de quibus in cann. 73. 76 (CIC 1098) et 77 (CIC 1099).

* 2. Assistere matrimonio est praesens requirere manifestationem contrahentium consensus eamque recipere.

Can. 79 (CIC 1095) – Parochus et loci Ordinarius vi officii valide matrimoniis nedum subditorum, sed etiam non subditorum assistunt, intra fines sui territorii, a die initi officii, quandiu valide officio funguntur.

Can. 71 (CIC 1096) - * 1. Parochus et loci Ordinarius, quandiu valide officio funguntur, possunt facultatem intra fines sui territorii matrimoniis assistendi, etiam generalem, delegare sacerdotibus et diaconis.

* 2. Delegatio facultatis assistendi matrimoniis ut valida sit determinatis personis expresse, imo si de delegatione generali agitur, scripto dari debet.

Can. 72 (novus) – Delegatio specialis concedenda non est nisi postquam provisum sit de omnibus quac ius constituit pro libertate status comprobanda.

Can. 73 (novus) – Matrimonium contractum assistente saccrdote vel diacono, facultate assistendi carentc, Ecclesia a momento celebrationis in radice sanat, dummodo matrimonium celebretur in ecclesia vel oratorio publico et assistens ab auctoritate ecclesiastica non sit prohibitus ne matrimonio assistat.

Can. 74 (CIC 1097) – Assistens matrimonio illicite agit nisi:
1) a parocho vela b Ordinario loci matrimonii licentiam obtinuerit, quoties vi delegationis generalis agit;
2) constito sibi de libero statu contranhentium ad normam iuris.

Can. 75 (novus) – Matrimonia celebrentur in paroecia ubi alterutra pars contrahentium habet domicilium vel quasi domicilium parochi huius loci si adsit iusta causa. Matrimonium autem vagorum qui nec menstruam comorationem habent celebretur in paroecia ubi actu commorantur.

Can. 76 (CIC 1098) - * 1. In mortis periculo si haberi nequeat sine gravi incommode assistens ad normam cann. 70-71 (CIC 1095, 1096), matrimonium valide et licite contrahitur coram solis testibus.

* 2. Extra mortis periculum, si haberi vel adiri nequeat sine gravi incommodo assistens ad norman cann. 70, 71 (CIC1095, 1096), matrimonium valide et licite contrahitur coram solis testibus, dummodo prudenter praevideatur eam rerum conditionem esse per mensem duraturam.

* 3. In utroque casu, si praesto sit alius sacerdos vel diaconus qui adesse possit, vocari et una cum testibus, matrimonii celebrationi 《adesse》debet, salva coniuglii validitate coram solis testibus.

Can. 77 (CIC 1099) - * 1. Statuta superius forma servanda est, si saltem alteutra pars matrimonium contrahentium in Ecclesia catholica baptizata vel in eandem recepta est nec actu formali aut notorie ab ea defecerit, salvis praescriptis * 2?

* 2. Si pars catholica, de qua in * 1, matrimonium contrahit cum parte acatholica ritus orientalis, forma canonica celebrationis servanda est tantum ad liceitatem; ad validitatem autem requiritur praesentia ministri sacri, servatis aliis de iure servandis.

N.B. – De obligatione servandi formam canonicam quando orientales contrahunt cum latinis ipsa forma adstrictis (cfr. CIC, can. 1099, * 1, n. 3), Consultores censuerunt quaestionem serius tractandam iri, consiliis initis cum Orinetalibus.

* 3. Quoad matrimonium inter partem catholicam de qua in * 1, et partem acatholicam, sive baptizatam sive non baptizatam, si graves difficultates fomae canonicae servandae obstent, Ordinariis locorum ius est ab eadem in singulis casibus dispensandi, salva tamen aliqua publica forma celebrationis; Conferentiae autem Episcoporum est normas statuere quibus praedicta dispensatio concordi ratione ac licite concedatur.

Can. 78 (CIC 1100) - * 1. Extra casum necessitates, in matrimonii celebratione serventur ritus in libris liturgicis, ab Ecclesia probates, praescripti aut legitimis consuetudinibus recepti.

* 2. Conferentiae Episcoporum facultatem habent, probante Sede Apostolica, exarandi ritum proprium matrimonii , congruentem locarum
et populorum usibus ad spiritum christianum aptatis, firma tamen lege ut minister sacer assistens matrimonio praesens requirat
manifestationem contrahentium consensus eamque recipiat.

Can. 79 (CIC 1103) - * 1. Celebrato matrimonio, parochus loci celebtationis vel qui eius vices gerit, etsi neuter eidem astiterit, quamprimum adnotet in
matrimoniorum regestis nomina coniugum, ministri assistentis ac testium, locum et diem celebrationis matrimonii iuxta modum a Conferentia
Episcoporum praescriptum.

* 2. Quoties matrimonium ad norman can. 76 (CIC 1098) contrahitur, minister sacer, si celebrationi adfuerit, secus testes tenentur in solidum cum
contrahentibus parochum aut Ordinarium loci de inito coniugio quamprimum certiorem reddere.

* 3. Quoad matrimonium cum dispensatione a forma canonica contractum, Conferentiae Episcoporum normas edant, quibus modus communi
ratione determinetur, quo de hoc matrimonio in regestis matrimoniorum et baptizatorum constet.

Can. 80 (novus) - * 1. Matrimonium contractum adnotetur etiam in regestis baptizatorum in quibus baptismus coniugum descriptus est.

* 2. Si coniux matrimonium contraxerit non in paroecia in qua baptizatus est, parochus loci celebrationis matrimonii notitiam initi coniugii ad
parohcum loci collati baptismi quamprimum transmittat; nec acquiescat donec peractae adnotationis notitiam receperit, quae processui
praematrimoniali adiungenda est.

Can. 81 (novus) – Quoties matrimonium vel convalidatur pro foro externo, vel nullum declaratur, vel legitime praeterguam morte solvitur,
parochus loci celebrationis matrimonii certior fieri debet, ut adnotatio in regestis matrimoniorum et baptizatorum rite fiat.


CAPUT VII. De matrimonio secreto celebrando (cc.1104-1107).

Can. 82 (CIC 1104) – Ex gravi et urgente causa loci Oridinarius permittere potest ut matrimonium secerto celebretur ad normam cann. 83-85
(CIC 1105-1107).

Can. 83 (CIC 1105) – Permissio matrimonii secreti secumfert:

1o omissionem publicationum matrimonialium ad normam can. 9 (CIC 1020) praescriptarum;

2o obligationem gravem secretum servandi ex parte Ordinarii loci, ministri assistentis, testium, et alterius coniugis altero non consentiente divulgationi.

Can. 84 (CIC 1106) – Obligatio secretum servandi, de qua in can. 83, 2o (CIC 1105), ex parte Ordinarii loci, cessat si grave scandalum aut gravis erga
matrimoni sanctitatem iniuria ex secreti observantia immineat.

Can. 85 (CIC 1107) – matrimonium secreto celebratum in peculiari tantummodo regesto, servando in secreto Curiae archivo de quo in can. 379,
adnotetur.



CAPUT VIII. De tempore et loco celebrationis matrimonii (cc. 1108-1109)

Can. 86 (CIC 1108) – Matrimonium quolibet anni tempore contrahi potest, secundum probatos libros liturgicos.

Can. 87 (CIC 1109) -* 1. Matrimonium inter catholicos vel inter partem catholicam et partem acatholicam baptizatam celebretur in ecclesia paroeciali;
in alia ecclesia aut oratorio celebrari poterit de licentia Ordinarii loci vel parochi.

* 2. Matrimonium in aedibus privais vel in alio convenienti loco celebrari Ordinarius loci permittere potest.

* 3. Matrimonium inter partem catholicam et partem non baptizatam in ecclesia vet in alio convenienti loco celebraii poterit.



CAPUT IX. Dematrimonii effectibus (cc. 1110-1117)

Can. 88 (CIC 1110) – Ex valido matrimonio enascitur inter coniuges vinculum natura sua perpetuum et exclusivum; matrimonium christianum confert
praterea sacramentalem gratian qua coniuges ad sui status officia et dignitatem roborantur et veluti consecrantur.

Can. 89 (CIC 1111) – Utrique coniugi aequum ius et officium est ad ea quae ad consortium vitae coniugalis petrinent.

Can. 90 (CIC 1113) – parentes ius (primarium) 7 et gravissimum officium habent prolis educationem tum physicam et socialem et culturalem, tum
moralem et religiosam pro viribus curandi, medisque ad haec necessariis providendi.

Can. 91 (CIC 1114) - Legitimi sunt fillii concepti aut nati ex matrimonio valido vel putative.

Can. 92 (CIC 1115) - * 1. Pater is est quem iustae nuptiae demonstrant, nisi evidentibus argumentis contrarium probetur .

* 2. Legitimi praesumuntur filli qui nati sunt saltem post dies 180 a die celebrati matrimonii, vel intra dies 300 a die dissolutae vitae coniugalis.

Can. 93 (CIC 1116) – Filii illegitimi legitimantur praeterquam per rescriptum Romani Pontificis, per subsequens matrimonium parentum sive validum sive
putativum 8.

Can 94 (CIC 1117) – Filii legitimate, ad effectus canonicoe quod attiaet, in omnibus aequiparautur legitimis, nisi aliud express cautum fuerit.